Kontrargument z cudów

Teraz przyjrzyjmy się innemu, dość poważnemu kontrargumentowi, który sam chętnie wysuwałem swego czasu przeciwko koncepcji Architekta i nieinterwencjonistycznego działania Boga w świecie, mianowicie kontrargumentowi z cudów. Biblia jest pełna opisów cudów, zdarzeń nadzwyczajnych, niezgodnych z naturalnym porządkiem rzeczy. Nie inaczej jest w przypadku ludzi wierzących, którzy doświadczając nadzwyczaj dziwnych zdarzeń rozpatrują je w kategorii cudu, czyli nadnaturalnego działania Boga. Takie twierdzenie (czyjaś opinia) ani nie wyklucza, ani nie potwierdza, że faktycznie miał miejsce cud, chociaż rozumiem i uznaję, że dla danej jednostki doświadczenie pierwszoosobowe ma wartość nadrzędną.

Człowiek wierzący ma intelektualne prawo do uznania czegoś za cud, bo tylko on sam ma dostęp do własnego doświadczenia; choć nie oznacza to ex machina, że jest to dowód obiektywnie prawdziwy, albo że rozsądnie myślący człowiek musi przystać na takie rozstrzygnięcie, a tym bardziej, że ktokolwiek inny jest zobligowany do takiej właśnie interpretacji owego zdarzenia.

Przejdźmy do sprecyzowania kontrargumentu wobec koncepcji Boga-Architekta:

Jeśli uznać, że Bóg w doskonałym akcie stworzenia zawarł w naturalnym porządku świata wszystkie swoje przyszłe (z perspektywy człowieka) działania, a wyjaśnianie jednostkowych zdarzeń w świecie można wyjaśniać bez odwoływania się do nadnaturalnego doraźnego działania Boga, to wydaje się, że koncepcja ta eliminuje pojęcie cudu nie tylko z interpretacji Biblii, ale również z doświadczenia wiary chrześcijan, a to z kolei jest niezgodne z duchem chrześcijaństwa.

Inaczej mówiąc metafora Architekta zdaje się prowadzić do zakwestionowania dosłownego odczytania historii biblijnych oraz relacji z życia wierzących, na co chrześcijaństwo (aby dalej było chrześcijaństwem) nie może sobie pozwolić.

Odpowiedź

Odpowiedź na tak sformułowany kontrargument posiada co najmniej dwa aspekty. Z jednej strony można wskazać na stworzenie świata jako pierwszy cud, czyli Bóg w nadnaturalny (z naszej perspektywy) sposób powołuje świat z nicości do istnienia. Sądzę, że co do tego nie mamy wątpliwości, iż stworzenie świata było czymś co nie dzieje się w naturalnym porządku naszej rzeczywistości, a ponadto tylko Bóg-Stwórca mógłby dokonać czegoś takiego. Jeśli tak, to znaczy, że cały świat jest jednym wielkim cudem i wszystko co się w nim dzieje może być opisane w kategorii nadnaturalności. A to z kolei prowadzi do wniosku, iż podział na to, co naturalne i nienaturalne okazuje się być sztuczny, niefunkcjonalny i pozorny. Inaczej mówiąc – nie tylko cuda są cudowne, ale wszystko co dzieje się w świecie, gdyż cały świat to jeden, wielki cud Boga.

Nieinterwencjonistyczna koncepcja nie usuwa możliwości zachodzenia cudów w naszym świecie – wręcz przeciwnie! Przez takie rozumienie Bożego działania człowiek wierzący zaczyna dostrzegać coraz więcej cudowność w tym, co dotychczas było nazywane naturalnym, zwykłym czy potocznym. Widzimy zatem, że przyjęcie metafory Architekta nie prowadzi logicznie do eliminacji cudów ze świata – paradoksalnie, prowadzi do ich afirmacji i ekstrapolacji na całe stworzenie.

Drugim aspektem odpowiedzi jest wskazanie niewystarczalności ludzkiego poznania naukowego. To, że dzisiaj znamy pewien zestaw praw natury nie znaczy, że nie uda nam się go poszerzyć, albo poprawić. Bardzo możliwe, iż to, co dzisiaj jeszcze nazywamy cudami za kilka, kilkanaście lat nauka uzna za zjawiska naturalne. Co ciekawe, jeśli tak się zdarzy, to chrześcijańscy kadeci magii Arcyczarodzieja będą w niemałym kłopocie, bo przecież to, co dotychczas nazywali cudownym zdarzeniem będą musieli oddać na żer sługom diabła, naukowcom. Tymczasem pilni studenci Boskiego Architekta będą mogli powiedzieć, że to właśnie poprzez naturę uwidacznia się cudowność świata stworzonego i Bożego działania.

Ponadto JUŻ dysponujemy wiedzą naukową z zakresu tego, co jeszcze niedawno znane było jedynie z literatury fantasy czy science-fiction, i nie mówię teraz tylko o rozwoju techniki użytkowej, do której wszyscy mamy dostęp. Mam na myśli np. teleportację stanów kwantowych. Teleportacja to przenoszenie na odległość informacji o obiektach fizycznych, pozwalające odtworzyć obiekt w innym miejscu [1]. W przypadku mechaniki kwantowej mamy do czynienia z aprzestrzennym i aczasowym transportem informacji między parą splątanych elektronów lub fotonów. Oznacza to, iż dwa fotony można ze sobą związać, oddalić od siebie na bardzo duże odległości (np. ponad 500 kilometrów [2] – a teoretycznie nieskończenie daleko) następnie wpływając na foton A (zmieniając jego aktualny stan) w tym samym dosłownie czasie zmienić stan fotonu B [3]. Biorąc więc pod uwagę odkrycia na gruncie mechaniki kwantowej, jak i inne zadziwiające aspekty Wszechświata, możemy spodziewać się wielu zaskakujących, nieznanych nam zjawisk natury, które zwykliśmy nazywać nadnaturalnymi.

Podsumujmy dwuaspektową odpowiedź na kontrargument z cudów:

1. Po pierwsze, nieinterwencjonistyczna koncepcja działania Boga w świecie, zobrazowana metaforą Architekta, nie wyklucza cudowności ze świata (jak sądzą zwolennicy interwencjonizmu), lecz – wręcz przeciwnie – maksymalnie ją afirmuje i ekstrapoluje na cały stworzony świat. Cały świat jest przejawem cudownego (w naszym języku nadnaturalnego) działania Boga, zatem wszystkie tzw. zjawiska naturalne w zasadzie są nadnaturalne (jako wtórne skutki pierwszego, doskonałego cudu – stworzenia świata);
2. Po drugie, ograniczenie ludzkiego poznania, w tym poznania naukowego (a więc również znajomości praw przyrody), nie pozwala w sposób jednoznaczny i pewny na określenie zestawu zdarzeń naturalnych, a przez to wyodrębnienia zestawu zdarzeń nadnaturalnych, zwanych potocznie cudami. W koncepcji magicznego działania Boga niektóre tzw. cuda mogą z czasem okazać się możliwe do objaśnienia naturalnego, przez co pozorna przewaga tej koncepcji okazuje się ostatecznie jej słabością. Z kolei metafora architektoniczna pozwala wyzwolić się z dualizmu naturalne–nadnaturalne i przyznaje Bogu sprawstwo niezależnie od ludzkiej zdolności usystematyzowanego opisu owego zdarzenia – czy to opisu matematycznego, czy fizykalnego.